मित्रांनो वडिलांच्या संपत्तीवर किंवा आजोबांच्या मालमत्तेवर कोणाचा अधिकार आहे याविषयीची चर्चा तुम्ही अनेकदा ऐकली असेल आणि बातम्यांमध्येही वाचली असेल. पण शेअर्सबाबत अशी व्यवस्था आहे हे तुम्हाला माहीत आहे का? समान नियम मालमत्तेप्रमाणे शेअर्सना लागू होतात का? हेच आपण जाणून घेणार आहोत (What are the restrictions on share transfer).
आजोबांनी विकत घेतलेल्या शेअर्सवर नातवाचा हक्क असतो का? जाणून घ्या नियम काय आहे | What are the restrictions on share transfer?
मित्रांनो अलीकडेच चंदीगड येथील एका डॉक्टरने आपल्या x account (Twitter) वर एक पोस्ट केली की, त्याच्या आजोबांनी 30 वर्षांपूर्वी स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) चे 500 रुपये किमतीचे शेअर्स खरेदी केले होते, ज्याची किंमत सध्या 3.75 लाख रुपये आहे.
अशी प्रकरणे अनेक वेळा पाहायला मिळतात. अशा स्थितीत आजोबांच्या या शेअर्सवर नातवाचा काही हक्क आहे का, असा प्रश्न अनेकांना पडतो. याशिवाय शेअरहोल्डरच्या शेअर्सवर कायदेशीर अधिकार कोणाचे आहेत आणि हे शेअर्स कसे ट्रान्सफर केले जातात.
जर तुमच्या आजी-आजोबांनीही एखाद्या कंपनीचे शेअर्स खरेदी केले असतील तर ते हे शेअर्स सहज ट्रान्सफर करू शकतात. डीमॅट खात्याद्वारे स्टॉक सहज ट्रान्सफर केले जाऊ शकतात. डीमॅट खाते हे एक प्रकारचे बॅक खाते आहे. या दोन खात्यांमधील फरक एवढाच आहे की पैसे बँक खात्यात जमा केले जातात तर शेअर-सिक्युरिटीज व्यवहार डीमॅट खात्यात होतात.
भारतात डिमॅट खाते 1995-69 मध्ये सुरू करण्यात आले. त्यावेळी शेअर्स भौतिक स्वरूपात उपलब्ध होते. डिमॅट खाते सिंगल किंवा जॉइंट मोडमध्ये उघडता येते.
शेअर्स ट्रान्सफर करता येतात का?
मित्रांनो शेअर्स विकत घेतलेल्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास सिक्युरिटीज म्हणजेच शेअर्स ट्रान्सफर केले जाऊ शकतात. यासाठी कायदेशीर वारसांना आवश्यक कागदपत्रांसह डिपॉझिटरी पार्टिसिपंट (DP) शी संपर्क साधावा लागेल.
जर शेअर्स फिजिकल फॉर्ममध्ये असतील तर तुम्हाला ज्या कंपनीमध्ये शेअर्स आहेत त्या कंपनीशी संपर्क साधावा लागेल. जर शेअरहोल्डरने नॉमिनीचे नाव दिले असेल तर शेअर्स ट्रान्सफर करण्याची प्रक्रिया खूप सोपी होईल.
हे सुध्दा वाचा:- पेनी स्टॉकमध्ये गुंतवणूक करण्याआधी या गोष्टी लक्षात ठेवा? नाहीतर होईल नुकसान
शेअर ट्रान्सफरसाठी, नॉमिनीला ट्रान्समिशन फॉर्म आणि मृत्यू प्रमाणपत्राची नोटराइज्ड प्रत सादर करावी लागेल. ही प्रत राजपत्रित अधिकारी किंवा नोटरी पब्लिकने प्रमाणित केलेली असावी.
नॉमिनीला डीपीच्या कार्यालयातून किंवा वेबसाइटवरून ट्रान्समिशन फॉर्म डाउनलोड करावा लागेल. तुम्हाला फॉर्म भरा आणि कागदपत्रे जोडून सबमिट करा, फॉर्मची पडताळणी केली जाईल. जर फॉर्म योग्य असेल तर शेअर्स नॉमिनीच्या डिमॅट खात्यात हस्तांतरित केले जातील.
नॉमिनी नसल्यास शेअर्सचे ट्रान्सफर कसे होईल?
आता प्रश्न येतो की, एखाद्या व्यक्तीकडे त्याच्या आजोबांचा स्टॉक असेल तर तो तो ट्रान्सफर करू शकतो का? अशा परिस्थितीत आजोबांनी आपल्या नातवाच्या नावावर मृत्युपत्रात हिस्सा दिला असेल तर तो हिस्सा मिळण्यास पात्र आहे. शेअर्ससाठी कोणीही नॉमिनी नसल्यास शेअर्स कायदेशीर वारसांकडे हस्तांतरित केले जातील. कायदेशीर वारस किंवा न्यायालयाच्या नामनिर्देशित व्यक्तीच्या आदेशानुसार हे ठरवले जाते.
टीप:
- शेअर्सचे मूल्य हे 1 लाख पेक्षा जास्त असल्यास तुम्हाला स्टॅम्प ड्यूटी आणि इतर शुल्क भरावे लागेल.
- तुम्ही शेअर्स ट्रान्सफर करण्यापूर्वी वकीलाचा सल्ला घ्यावा.
अतिरिक्त माहिती:
- तुम्ही https://www.sebi.gov.in/ च्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता.
- तुम्ही https://en.wikipedia.org/wiki/Stock_exchange च्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता.
हे खूप महत्वाचे आहे:
- हा लेख फक्त माहितीसाठी आहे आणि कायदेशीर सल्ला म्हणून मानला जाऊ नये.
- तुम्ही शेअर्स ट्रान्सफर करण्यापूर्वी वकीलाचा सल्ला घ्यावा.
Note- मित्रांनो तुम्हाला ही पोस्ट कशी वाटली कमेंट मध्ये नक्की कळवा आणि आपल्या Facebook, Instagram आणि Sharechat वरील @Dnyan _Shala या पेजला नक्की फॉलो करा.